Promotor
dr hab. inż. arch. Wojciech Korbel, prof. PK
Recenzent
dr inż. arch. Anna Ziobro, prof. PK
Tytuł pracy
Kraków – miasto nad Wisłą. Projekt osiedla mieszkaniowego na terenie portu Płaszów.
Jednostka dyplomująca
A9 – Katedra Urbanistyki i Architektury Struktur Miejskich
Opis idei projektu
Celem niniejszego eseju jest wprowadzenie w refleksje, które naprowadziły autora na zajęcie się projektem przywrócenia funkcji basenu Portu Płaszów na nowoczesne osiedle mieszkaniowe oraz wyjaśnienie przemyśleń na temat znaczenia wody w kontekście kształtowania przestrzeni miejskich, zaistniałych w okresie, gdy praca ta powstała, aby wykazać, że relacja miasta a rzeki ma w sobie podłoże filozoficzne nie mniej istotne niż żelbetowe fundamenty. Czy możemy w pewnym sensie poszukiwać w urbanistyce miast znaczenia rzeki jako spójnika pimiędzy naturą a tworem ludzkim? Kiedy wielka woda w mieście jest atrakcją a kiedy zagrożeniem? Jak duży potencjał ukrywa w sobie rzeka, która jest symbolem miasta? Co może spowodować powrót miasta frontem do wody? W czym kryje się różnica pomiędzy miastem obok rzeki a miastem nad rzeką?
Relacja między miastem a rzeką, która często jest jego symbolem ma istotny wpływ na ogólny obraz miasta oraz na doświadczenia, które człowiek zdobywa w nim. Atrakcyjność szlaków wodnych nadaje miastu unikatową tożsamość, przyciągając turystów zarówno jak i mieszkańców do przebywania nad wodą. Na przeciwległym biegunie, miasta „odwrócone” od wody z powodu możliwych powodzi lub zaistniałej wzdłuż rzeki strefy przemysłowej lub infrastruktury technicznej w postaci dróg czy torów kolejowych, sprawiaja wrażenie nieprzytulnych i „odciętych” od rekreacyjno-kulturowej funkcji rzeki.
W obecnych czasach rewitalizację terenów nadwodnych już wprowadzono w wielu europejskich miastach, urbaniści i architekci kreują przestrzenie uwzględniając zarówno mozliwości jak i zagrożenia wynikające z bliskości wody, nadwodne inwestycje szybko się sprzedają, przyciągając większe liczby turystów, ceny nieruchomości z widokiem na wodę wzrastają, przedsiębiorcy chętnie tworzą nowe miejsca pracy przy bulwarach, lub otwierają działalność powiązaną z rzeką, a w mieszkańcach budzi się chęć korzystania z przestrzeni nadrzecznych na co dzień.
Tymczasem, Wisła, mimo to że jej malowniczy zakręt jest jednym z najczęściej przedstawianych widoków Krakowa, wydaje się być nieco niedoceniona, a nawet zapomniana na odcinkach dalekich od ujęć dla pocztówek. Temat zagospodarowania bulwarów zdłuż Wisły, jako strategia mocniejszego połączenia miasta z rzeką, był szczególnie poruszany na Międzynarodowe Biennale 2019 w Krakowie. Pomimo tego, że Wisła nadaje dzisiaj miastu walorów rekreacyjnych, przez swe spokojne wody i zielone brzegi, problem polega na tym że publiczna przestrzeń przyjaźna. mieszkańcom miasta jest skupiona na stosunkowo małym odcinku, w porównaniu do całości terenów nadrzecznych, którym brakuje kompleksowego zagospodarowania. Miejsca te mają duży potencjał rozwoju i mogą, a nawet są obszarami różnych koncepcji urbanistycznych. W przeciwieństwie do miast, które podążyły za realizacjami rewitalizacji nabrzeży, Kraków dopiero stoi przed pytaniem o związek ze swoją rzeką i poszukiwaniem impulsów do śmiałych interpretacji abu wzmocnić to połączenie i nadać nowe życie i znaczenie dla środowiska miejskiego. Mimo swoich walorów krajobrazowych, Wisła przez długi czas była traktowana jako bariera oddzielająca sąsiednie dzielnice, a nie krwioobieg miejski Krakowa, a punktów kontaktu między życiem miejskim a rzeką jest niewiele. Słabo rozwinięta infrastruktura rekreacyjna wzdłuż rzeki zarówno jak i jej zupełnie niewykorzystany potencjał komunikacyjny w Krakowie naprowadza na myśł że miasto rozwijało się jako miasto obok rzeki, a nie nad nią.
Celem pracy magisterskiej jest analiza aktualnego problemu rewitalizacji terenów zdegradowanych położonych blisko rzeki Wisły w Krakowie oraz przedstawienie różnych strategii wzmocnienia związku między miastem a wodą na przykładzie obszaru portu Płaszów. Na podstawie części teoretycznej oraz analitycznej, przeprowadzone będzie studium możliwości wprowadzenia tramwaju wodnego jako dodatkowego środku komunikacji miejskiej w Krakowie oraz propozycja przywrócenia obszaru poportowego portu Płaszów na współczesne osiedle mieszkaniowe z mariną, co ma na celu wzmocnić relację miasta i rzeki. Niestety obecnie śródmiejski odcinek riverfrontu oprócz wybetonowanych nabrzeży i poprowadzonej scieżki rowerowej nie oferuje zbyt wiele, natomiast wybrana działka na obszarze Portu Płaszów położona w dzielnicy Podgórze jest niezwykle atrakcyjną częścią miasta, która jest dzisiaj całkowicie zapomniana, a wręcz małofunkcjonalna dla mieszkańców i niedostępna dla odwiedzających. Jest to niewątpliwie teren o ogromnym potencjale wymagający działań naprawczych, iż bogata historia, wysokie walory krajobrazowe oraz bliskość ścisłego centrum miasta, sprawiają że obszar ten jest bardzo wdzięczny na lokalizacje nowego projektu miejskiego, stanowiącego podstawę na nową dzielnicę śródmieścia Krakowa.
