Historia

1945-1948

Przypadająca w 2005 roku 70-ta rocznica powstania Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej była kolejnym symbolicznym jubileuszem, związanym z restytucją nauczania architektury po dramatycznych wydarzeniach II Wojny Światowej.

Tradycja nauczania architektury w Krakowie – dawnej stolicy Piastów i Jagiellonów – jest długa. Kraków w okresie utraty niepodległości odgrywał szczególną rolę w utrzymaniu tożsamości narodowej, dla której właśnie architektura, jak to stwierdził Jan Zachwatowicz w programie powojennej odbudowy, miała kardynalne znaczenie.

Tradycyjnie pierwotną formą szkolnictwa architektonicznego było nauczanie w średniowiecznych cechach budowlanych, ale już w XVII wieku architektura i mechanika jako nauki ścisłe, wykładane były w Akademii Krakowskiej przez profesora matematyki Jana Brożka. W roku 1690 wydany został podręcznik dla studentów uczelni pt. „Architekt polski to jest nauka ulżenia wszelkich ciężarów…” napisany przez innego profesora matematyki Stanisława Solskiego. Był to pierwszy podręcznik projektowania architektonicznego budowli publicznych, sakralnych i wojskowych uwzględniający zagadnienia, które dziś nazywamy ekologicznymi i ekonomicznymi. W wieku XVIII w Akademii Krakowskiej wykładano architekturę cywilną i wojskową, która to dyscyplina od początku XIX wieku znalazła się w programie dydaktycznym Wydziału Filozoficznego tejże Akademii. Nauczanie architektury było prowadzone także od 1834 roku w Instytucie Technicznym przemianowanym później na Szkołę Przemysłowo-Artystyczną.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku zagadnienia rekonstrukcji przestrzeni i jej nowego ukształtowania stały się jednym z najważniejszych programów w odrodzonej Rzeczypospolitej. Powołano wtedy w Krakowie aż dwie szkoły o profilu architektonicznym: Wydział Architektury w Akademii Sztuk Pięknych, niestety zlikwidowany w 1927 roku oraz podniesiona do rangi uczelni akademickiej Szkoła Przemysłowo-Artystyczna powstała już w 1834 roku jako Instytut Techniczny.

Wydział Architektury w Krakowie powstał w ramach Wydziałów Politechnicznych Akademii Górniczej już w pierwszych dniach wolności po drugiej wojnie światowej. Pierwsza siedzibą Wydziału był zamek Królewski na Wawelu ─ pierwszy egzamin na studia, odbył się na Dziedzińcu Wawelskim w maju 1945 roku. Kadra naukowa emigrująca po zakończeniu wojny w 1945 roku z terenów wschodnich dawnej Rzeczypospolitej utworzyła nowy Wydział Architektury w Krakowie, działający w pierwszej fazie w ramach Akademii Górniczej. Wydział Architektury wchodził w skład Wydziałów Politechnicznych i był powołany przez Komitet Organizacyjny działający pod przewodnictwem profesora Izydora Stella- Sawickiego. W skład wykładowców Wydziału Architektury weszło grono wybitnych profesorów, wśród których warto wymienić nazwiska Jerzego Struszkiewicza, Adama Mściwujewskiego, Bohdana Guerquina, Ludomira Śleńdzińskiego, Włodzimierza Gruszczyńskiego, Józefa Gałęzowskiego, Juliusza Żurawskiego, Tadeusza Tołwińskiego, Bohdana Tretera i Adolfa Szyszko-Bohusza.

Pierwszym Dziekanem i założycielem Wydziału Architektury był Profesor Adolf Szyszko-Bohusz – wybitny architekt, konserwator, odnowiciel Zamku Królewskiego na Wawelu. Wydziały Politechniczne Akademii Górniczej zostały dekretem Rządowym przekształcone w 1954 roku w Politechnikę Krakowską z siedzibą na Kampusie przy ul. Warszawskiej 24, do których Wydział Architektury został przeniesiony z budynku nr 5 na Wzgórzu Wawelskim, prestiżowego i symbolicznego zarazem miejsca tymczasowego pobytu.

Wielu wybitnych naukowców i twórców – profesorów Wydziału Architektury w Krakowie w 70-letniej jego historii tworzyło intelektualne podstawy rozwoju dyscypliny wiedzy architektura i urbanistyka oraz rozwoju przestrzennego kraju i dorobku jego kultury materialnej, poprzez działalność naukową, dydaktyczną i twórczą, w tym wybitne dzieła architektury i urbanistyki i założenia krajobrazowe.

Kształcenie studentów architektury w latach PRL-u nie należało do łatwego zadania. Wstrząsy polityczne, centralistyczny system zarządzania i sterowania życiem akademickim oraz doktryny polityczne socjalizmu wpływały na proces kształcenia i na architekturę polską tego okresu. Na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej był to okres zmagania się z ingerencją władz politycznych w programy nauczania i walką o utrzymanie autonomii uczelni w systemie szkolnictwa akademickiego. Przełomowym był rok 1971, kiedy w miejsce tradycyjnych katedr akademickich wprowadzono wzorem szkolnictwa radzieckiego strukturę instytutową. Z drugiej strony ożywienie gospodarcze w „epoce gierkowskiej” stwarzało możliwości twórczej realizacji idei architektonicznych i urbanistycznych, zapoczątkowało otwarcie Uczelni i Wydziału na kontakty zagraniczne, które stały się istotnym elementem rozwoju nowych metod dydaktycznych, a także zaowocowały dopływem nowych idei, technologii i technik budowlanych z Europy Zachodniej.

1948-1950
Rudolf Śmiałowski

1950-1952
Czesław Boratyński

1952-1962
Władysław Borusiewicz

1962-1964
Wiktor Zin

1964-1966
Witold Korski

1966-1971
Alfred Majewski

1971-1978
Wiktor Zin

1978-1984
Andrzej Skoczek

1984-1987
Stanisław Juchnowicz

Próby skierowania twórczości architektonicznej na obszar poza polityczny podjął prof. dr hab. inż. arch. Andrzej Skoczek, który jako pierwszy został wybrany w wyborach przez społeczność akademicką na dziekana Wydziału Architektury na kadencję w latach 1978-1984. Ten wybitny i aktywny twórca rozpoczął ważną środowiskową i ogólnopolską dyskusję o podstawowych problemach architektury i jej regionalizacji uwarunkowanej walorami środowiska i krajobrazu kulturowego i będącej nośnikiem tożsamości narodowej, czyniąc z krakowskiego wydziału główny ośrodek współczesnej myśli architektonicznej. Dyskusję o problemach ochrony i przekształceń naszej przestrzeni kulturowej uzupełniały słynne „konwersatoria mogilańskie” (1980-1990) przez znanego krytyka architektury Profesora Tadeusza Przemysława Szafera, autora wielotomowego, unikalnego wydawnictwa „Diariusz Architektury Polskiej.” Profesor Andrzej Skoczek był inicjatorem uchwalenia w 1986 roku Krakowskiej Karty Architektury Regionalnej.

1987-1993

Kierując Wydziałem Architektury przez dwie kadencje, prof. dr hab. inż. arch. Wojciech Buliński doprowadził do zdecydowanego otwarcia Wydziału na Europę i świat, kładąc szczególny nacisk na rozwój kontaktów ze środowiskiem akademickim naszego zachodniego sąsiada, w tym z uczelniami w Műnster, Cottbus i Weimarze. Był również tym, który przeprowadził Wydział przez pamiętny przełom polityczny 1989 roku, utrwalając podstawy samorządu akademickiego.

1993-1999

1999-2005

2005 – 2012

2012 – 2019

2020 –

Logo Funduszy Europejskich - Wiedza Edukacja Rozwój
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej
Logo Unii Europejskiej - Europejski Fundusz Społeczny
Ułatwienia dostępu:

Kontrast

Powiększ tekst

Zwiększ odstępy

Użyj czytelnych czcionek

Powiększ kursor

Podświetlenie linków

Zatrzymaj animacje

Resetuj ustawienia

Ułatwienia dostępu:
Kontrast
Powiększ tekst
Zwiększ odstępy
Użyj czytelnych czcionek
Powiększ kursor
Podświetlenie linków
Zatrzymaj animacje
Resetuj ustawienia
Scroll to Top